امکان تأثیر متغییرهای محیطی در به وجود آمدن بیش فعالی مورد بررسی قرار گرفته است . یکی از متغییرها میزان سربی است که وارد بدن می شود . در این مورد که تماس بدن با سرب می تواند موجب کما ، حمله ، عقب ماندگی ذهنی ، و حتی مرگ شود تردیدی نیست . حیواناتی که بطور تدریجی در مجاورت سرب قرار گرفتند ، و کودکانی که در تماس با مقادیر بی خطر سرب قرار داشتند ، دچار فعالیت حرکتی غیر عادی ، تحریک پذیری ، مشکلات یادگیری و نظایر اینها شدند .
شواهدی در دست است که نشان می دهد کودکان طبقه های پایین اجتماعی بسیار در معرض خطر بیش فعالی قرار دارند ، این موضوع احتمالاً می تواند با احتمال خطر آسیب های زیستی در میان طبقه ی کم درآمد ، یا با از هم پاشیدگی و نبود سازمان خوب در خانه ، در ارتباط باشد .
به واسطه ی پیوند ریشه داری که میان بیش فعالی و نقص جزیی در کار مغز وجود دارد ، شمار بسیاری از گزارشهایی که درباره ی ارزیابی این اختلال در دست است روشهای کشف نقص جزیی در کار مغز ، بویژه بررسی عصبی و نوارهای مغزی را در بر می گیرد . برخی کودکان که بیش فعال و مبتلا به نقص جزیی در کار مغز خوانده می شوند نشانه های خفیفی از خود نشان می دهند با وجود این نشانه های خفیف و نابهنجاریهای نوار مغز ، در شناسایی کودکان بیش فعال از کودکان بهنجار یا مبتلا به سایر اختلالها ؛ ارزش محدودی دارد ؛ و ارزش آن در مورد برنامه های درمانی بسیار کمتر خواهد بود .
پرسش ها | موقعیتها |
1. آیا در این زمینه مشکلی وجود دارد ؟ | روابط متقابل بطور کلی |
2. کودک در این موقعیت چه می کند ؟ | تنها بازی کردن |
3. واکنش شما چیست ؟ | بازی با دیگران |
4. واکنش کودک در برابر واکنش شما چیست؟ | هنگام غذا خوردن |
5. اگر مشکل ادامه یابد شما چه می کنید ؟ | پوشیدن لباس در صبح |
6. معمولاً نتیجه این واکنش و واکنش چیست؟ | شستشو و حمام |
7. هر چند یک بار این مشکلات در این موقعیت روی می دهد ؟ | صحبت با والدین از طریق تلفن |
8. احساس شما درباره ی این مشکلات چیست ؟ | تماشای تلویزیون |
9. اگر مقیاس را بین 0 (صفر) تا 10 بدانیم (0= مشکل وجود ندارد) | |
10. مشکل شدید است شدت این مشکل از نظر شما در چه درجه است ؟ | میهمان در منزل میهمانی در منزل دیگران در مکانهای عمومی هنگام گرفتاری مادر هنگامی که پدر منزل است انجام کارهای مشکل هنگام خواب موقعیتهای دیگران |
در میان صحبت با والدین یا افراد بزرگسال دیگر شاید مفید باشد از آنان بخواهیم که مقیاس « ارزیابی – رفتار » را تکمیل کنند . از این مقیاس ها در درمانگاهها و تحقیقها به میزان گسترده ای استفاده می شود . هر چند بهتر خواهد بود که درباره ی بهبود پایایی ، روایی و همسان کردن آنها تلاشهایی صورت پذیرد . این مقیاس کمکی است تا معلوم شود آیا رفتارهای کودک با ملاک تفاوت دارد یا خیر ، و نیز کمکی است تا از تغییری که به لحاظ درمان حاصل شده است آگاهی حاصل شود .
مقیاس ارزیابی فعالیت « وری – ویس – پیترز » شامل سی و یک پرسش درباره ی هفت موقعیت مختلف است که والدین آنها را پر می کنند . موقعیتها عبارتند از ؛ هنگام صرف غذا ، دیدن برنامه ی تلویزیون ، انجام تکلیف خانه ، بازی ، خواب ، مکانهای عمومی و مدرسه .
این مقیاس با مقیاسی که کانرز طرح کرده است و احتمالاً بیشترین کاربرد را داشته است ، همبستگی مثبتی نشان می دهد .
مقیاس ارزیابی والدین کانرز براساس عواملی چون بی اختیاری ، تحرک بیش از حد ، مشکلات طرز رفتار ، مشکلات یادگیری ( توجه ) ، مشکلات روان تنی ، و اضطراب امتیازاتی ارائه می دهد . مقیاس ارزیابی کانرز مخصوص معلمان دارای 39 پرسش است که همان عوامل را منعکس می کند . مقیاس خلاصه شده ی ارزیابی مخصوص معلمان کانرز در ده با مقیاس ارزیابی والدین کانرز مشترک است . مانند سایر مقیاسهای کانرز ، ارزیاب درجه ی هر رفتاری را که کودک نشان می دهد بدین ترتیب درجه بندی می کند .
جدول 4-1 : تصویری از نمونه ی مصاحبه پیشنهادی بارکلی
پرسشگر : بطور کلی زمانی که مهمانی به منزل شما می آید رفتار کودک شما چگونه است ؟ مادر : افتضاح ! او مرا به شدت نزد میهمان خجالت زده می کند . پ: می توانید بطور اخص بگویید در این موقعیت چه کار ناراحت کننده ای از وی سر می زند ؟ م: خوب او به من اجازه ی صحبت کردن با میهمان را نمی دهد ، و دائم مکالمه ما را قطع می کند خودش را دائم به من می چسباند تا به وی توجه کنم ، و هنگامی که مشغول صحبت با میهمان هستم دائم از پشت و از جلو ما به حال دو رد می شود و آنان را می آزارد . پ: بله ، احتمال دارد چه کار دیگری از وی سر بزند ؟ م: بسیاری اوقات با خواهرش به مرافعه برمی خیزد ، یا در آشپزخانه کاری انجام می دهد که نباید بکند پ: زمانی که وی ، این کارها را انجام می دهد شما در مقابل چه می کنید ؟ م: در ابتدا سعی می کنم به وی توجهی نکنم ، زمانیکه اینکار اثر نمی بخشد ، تلاش می کنم با دلیل وی را قانع کنم ، به وی قول می دهم زمانی که میهمان برود وقتم را با وی خواهم گذراند ، یا می کوشم حواس وی را به سوی چیزی که دوست دارد جلب کنم تا آرام شود ، و من بتوانم با میهمانان به صحبت بپردازم . پ: در اینکار تا چه اندازه موفق می شوید ؟ م: نه چندان زیاد ممکن است وی برای چند لحظه آرام تر شود ، اما بلافاصله کارهایش را شروع می کند و به آزار ما یا خواهرش مشغول می شود ، یا به شیطنت خود در آشپزخانه ادامه می دهد . تا این موقع دیگرحسابی از دستش عاصی شده ام . من می دانم که میهمانان درباره ی من که نمی توانم فرزند خود را آرام کنم چه فکر می کنند . پ: بله ، می توانم تصور کنم که اینکار چقدر مأیوس کننده است . شما در این موقع برای کنترل موقعیت چه می کنید ؟ م: اغلب دوباره و دوباره از وی می خواهم آرام شود و کارهایش را متوقف کند ، تا موقعی که حسابی عصبانی می شوم و او را تهدید به تنبیه می کنم تا این وقت دیگر میهمانان عذر می خواهند و آماده رفتن می شوند و من در حالیکه به سر او داد می زنم سعی می کنم با آنها صحبت کنم . پ: خوب بعد چه می شود ؟ م: من می دانم که اینکار درست نیست ، اما معمولاً او را می گیرم و نگه می دارم تا آرامش کنم . هر چند اغلب اوقات ممکن است وی را تهدید کنم که به باسنش می زنم یا او را به اطاقش می فرستم اما او اغلب به حرفهای من گوش نمی دهد تا آنکه حرکت کنم و او را بگیرم . پ: زمانی که مهمانی به منزل شما می آید هر چند وقت یکبار این اتفاق می افتد ؟ م: باید گفت هر بار ، یأس آور است . پ: بله ، احساس شما درباره ی اینکه پسرتان در برابر مهمان چنین می کند ، چیست ؟ م: احساس می کنم که در آن موقع واقعاً از او متنفّرم ( گریه می کند ) من می دانم که یک مادرم و نباید چنین احساسی داشته باشم ، اما از دست او به شدت عصبانی می شوم . و پیداست که هیچ چیز در من اثر ندارد . بسیاری از دوستان ، دیگر به منزل ما نمی آیند و من نمی توانم پرستاری را پیدا کنم که از او مراقبت کند تا ما بتوانیم از منزل بیرون برویم . از اینکه این طرز زندگی جمعی کوچکی که داریم از بین می رود متنفّرم . پیداست که بقیه ی روز را هم از دست وی عصبانی خواهم بود . |
جدول 5-1 : چند نمونه از پرسش های مقیاس ارزیابی مخصوص معلمان کانرز
بی قرار یا پر فعالیت تحریک پذیر می نشیند و خود را با چیزهای کوچک و بیهوده سرگرم می کند . در تمرکز مشکل دارد . بی توجه است . بیش از حد حسّاس است . یکباره خلق و خویش تغییر می کند . کودکان دیگر را می آزارد . ویرانگر است . به نظر می آید دیگران او را در گروه نمی پذیرند . |
عمل | اثرات جنیی کوتاه مدت | ||
آمفتامین راسیمیک | بنزورین | محرک دستگاه مرکزی اعصاب | بی اشتهایی ، بی خوابی ، سر درد ، خشک شدن دهان |
دکتروآمفتامین | دکسدرین | محرک دستگاه مرکزی اعصاب | بی اشتهایی ، تهوع ، بی خوابی ، درد معده، سر درد ، درد پا ، خشک شدن دهان |
متیل فنیدات | ریتالین | محرک دستگاه مرکزی اعصاب | بی اشتهایی ، بیخوابی ، تهوع ، عوارض معدی و روده ای ، حساسیت ، افسردگی ، سردرد ، توهم حسی ، اشکال یا درد هنگام حرکت ، دانه های ریز روی پوست |
ایمی پرامین | توفرانیل | ضد افسردگی تری سیلیک | حساسیت بیش از حد ، نگهداری اوارد ، تعریض خیلی زیاد ، بی خوابی ، تهوع ، دانه های ریز روی پوست |
|
الف ز | ب ب | پ ه | ت ز |
ث ه | ج ب | چ ه | ج ز |
خ ب | د ز | ذ ب | ر ز |
ز ب | ژ ه | س ز | ش ب |
ص ه | ض ب | ط ز | ظ ب |
ع ب | غ ز | ف ب | جدول 7-1 : عوامل تمرکز بخشیق ه |
ک ه |
گ ب |
ل ه |
م ز |
ن ه |
و ب |
ه ز |
ی ب |
کلید ها :
ز: زانویتان را خم کنید.
ب: بینی تان را بگیرید .
ه: هر دو بازویتان را بکشید .
مفاهیم ایجاد انگیزه در دانش آموزان
مقدمه :
موقعیت وشرایط محیط آموزشی از جمله عواملی است که با انگیزش دانش آموزان ارتباط نزدیک دارد. معلم مهمترین نقش را در آموزشگاه ایفا می کند و چگونگی عملکرد دانش آموز به رفتار معلم بستگی دارد. برای معلم انگیزش دانش آموز به این سبب که هم در حکم هدف و هم به منزله ی وسیله ی پیشرفت های بعدی در سایر زمینه های تربیتی است اهمیت زیادی دارد. معلمان می توانند از منابع و راههایی که انگیزش از طریق آنها افزایش می یابد استفاده کنند.
اگرچه در بیشتر کلاسهای درس می توانیم هم انگیزش بیرونی و هم انگیزش درونی را مشاهده کنیم, اما وجه غالب با انگیزش بیرونی است. البته نشانه های انگیزش درونی نیز در مدارس یافت می شود. دانش آموزان می توانند دارای انگیزه درونی باشند و معلمان هم
می باید درکنار انگیزش بیرونی به انگیزش درونی توجه کنند . لازم است تا میان این دو تعادل و توازنی ایجاد گردد و دانش آموزان بیاموزند که چگونه قادرند از انگیزش بیرونی به انگیزش درونی دست یابند .
بنابراین از آنجا که معلمان بایستی از راهبردهای انگیزش بیرونی و درونی آگاهی یافته و با ایجاد تعادل و توازن بین این دو نوع انگیزش زمینه ی بهبود کیفیت آموزشی را فراهم نمایند , معاونت آموزش وپرورش عمومی سازمان با اجرای طرح تلاش آفرین و ارائه راهکارهای اجرایی در نظر دارد در زمینه ی افزایش انگیزش در دانش آموزان برنامه های زیر را به اجرا در آورد به منظور آشنایی همکاران محترم با انواع انگیزش ابتدا به تعریف هر یک از آنها پرداخته و سپس توضیحات لازم در زمینه ی شیوه ی اجرایی طرح ها و راهکارها ارائه خواهد شد .
