گردآوری اطلاعات شواهد:

 

شواهد داده هایی هستند که بدان وسیله :

می توانیم درباره تغییرات چیزی یا رخدادی داوری کنیم. پس برای اثبات یا رد چیزی باید شواهد قابل قبول به دست آوریم. داده ها، که اطلاعات پراکنده و خام هستند زمانی به شواهد تبدیل می شوند که بتوان به کمک آن از عهده اثبات یا رد چیزی یا به طور کلی تبین آن برآمد.حین سبک و سنگین کردن داده های جمع آوری شده، لازم است همواره از خود بپرسید: آیا این اطلاعات می تواند برای پژوهش من مفید باشد؟ چرا؟

 

همیشه در نظر داشته باشید شما به عنوان پژوهنده عمل خود، در پی اثبات یا ردّ رابطه میان دو متغییر نیستید. یا 

نمی خواهید برای دیگران ثابت کنید که مثلاً Xعلت Y  است بلکه به دنبال این هستید تا به کمک داده ها و اطلاعات، وضع موجود را توصیف کنید و برای بهبود آن اطلاعاتی به دست آورید. پس در این مرحله نیز هدف شما عملی و کاربردی است نه صرفاً نظری.

از چه منابع و مراجعی می توان اطلاعات به دست آورد؟

شما به عنوان معلم پژوهنده می توانید برای کسب اطلاعات از منابع زیر استفاده کنید:

1 همکاران، مدیر و دیگر کارکنان مدرسه

2 والدین دانش آموزان 

3 دانش آموزان 

4 استادان و افراد متخصص

5 کتاب ها، مجلات و روزنامه ها

6 دایره المعارف

7 کتابهای تخصصی در زمینه روش تدریس، مدیریت و علوم تربیتی

 8 پژوهش ها

 9 اطلاعات حاصل از مصاحبه ها، پرسش نامه و مشاهده ها 

10 بازدید از کلاس و مدارس

11 چکیده تحقیقات و پایان نامه ها

12 یادداشت های روزانه و خاطرات

13 اینترنت و …

 

هدف از گردآوری اطلاعات شواهد:

 مرحله اول:

1 مشخص کردن وضع موجود به کمک داده ها و شواهد

نشان دادن کاستی ها و دست آوردها، مسائل و مشکلات و چگونگی انجام و پیشرفت کار

مثال: وضع درسی کلاسی الف چگونه امتحانی، مصاحبه ها است بر اساس      اطلاعات حاصل از نمرات ، پرسش نامه ها و…

2 انتخاب یک راه موقت

 

اهمیت مطالعات اولیه و پیشینه و تحقیق:

وقتی از اقدام ها اطلاعات جمع آوری شده دیگران آگاه شدید می توانید با نقد و تجزیه و تحلیل منطقی آنها وضعیت خودتان را مشخص کنید. 

آیا این اطلاعات بدست آمده کافی است؟

آیا اسن اطلاعات منطقی و علمی است؟

اطلاعات بدست آمده چه نکات مثبت یا منفی دارد؟ 

دیگران تا چه اندازه درست سخن گفته یا عمل کرده اند؟ و…

توصیه ها:

 پیش از آغاز گردآوری اطلاعات، طرح مشخصی را درباره نوع منابع، افرادی که باید به آنها مراجعه کنید، نوع ابزار، روش های ثبت اطلاعات و بایگانی آنها، روش فیش برداری، احتمالاً کدگذاری فیش ها و اطلاعات پیش بینی کنید.

 اطلاعات را به طبقه بندی خاص نگه دارید تا رجوع به آنها آسان شود.

اطلاعات وسیع ولی بی ربط ارزشی برای کار شما نخواهد داشت.

اطلاعات جمع آوری شده را به کمک همکاران و آگاهان در زمینه موردنظر تحقیق نقد و بررسی کنید.

 تا پایان تحقیق  حتی پس از آن هم اطلاعات را به صورت طبقه بندی شده نگه دارید.

 در صورت استفاده از رایانه سعی کنید از نرم افزارهایی استفاده کنید که مراجعه به اطلاعات آسان و بدون شکل باشد.

 مسائل اخلاقی و روابط انسانی را در گردآوری اطلاعات در نظر داشته باشید.

 

تجزیه و تحلیل و تفسیر داده ها:

منظور از تفسیر، تبیین یا تشریح معانی است که در دل داده ها نهفته است. تفسیر سبب می شود که فهم جامع و روشن از معانی و مفاهیم  پیدا کنیم.

در پژوهش عمل گرا، ضمن استفاده از

 داده های کمی، بیشتر از داده های کیفی و الگوهای آن استفاده می شود. داده های کیفی واقعیت ها را به مدد واژه و نه ارقام و اعداد توصیف می کنند.

دو نمونه از الگوهای تفسیر داده ها قاسمی پویا1382 به نقل از استرلینگر

از این الگو در ریشه یابی و کشف عوامل مؤثر در یک شکل استفاده می شود در این الگو تلاش می شود مفاهیم زیر مورد تجزیه و تحلیل قرار گیرد:

* مشکل اصلی

* ریشه های اصلی مشکل

* دیگر عوامل مهم مربوط به آن ریشه ها و پیش زمینه ها

* نتایج و عواقب منفی عمده

* دیگر نتایج مهم

 

توصیه ها:

1 سعی کنید در تفسیر داده ها، با کمک همکاران شرکت کننده در پژوهش مطالب ضد و نقیض را از هم جدا کنید.

2 هر چه تفسیر بر مبنای داده های منطقی و موثق صورت بپذیرد،راه حل های 

منطقی تری می توان پیشنهاد کرد.

3 در تبین داده ها باید به آثار متقابل عوامل توجّه شود.

4 نباید همیشه به دنبال ”بهترین” یا ”درست ترین” توضیح باشیم. بلکه بهتر است که به دنبال توضیحی باشیم که معقول و منطقی به نظر می رسد و افراد ذی صلاح و دی نفوذ بیشتری را تأیید می کنند.

5 تفسیرهای افراد بیگانه اغلب کامل و   دقیق نیستند. و…

 

* انتخاب راه جدید به صورت موقّت:

در این مرحله تلاش خواهید کرد به کمک اطلاعاتی که در اختیار دارید و خردورزی هایی که کرده اید نخست چند راه اولیه مناسب در نظر بگیرید. این راه ها را بررسی و سبک و سنگین کنید و از میان آنها یک راه را به عنوان راه مناسب انتخاب کنید.

 

توصیه ها:

1 همیشه در نظر داشته باشید که عمل مورد نظرتان بر اساس اطلاعات کافی استوار باشد.

2 در انتخاب راه جدید شتاب و عجله به خرج ندهید. خردورزی و اندیشیدن مداوم شرط منطقی بودن است.

3به خاطر داشته باشید که مسئول و متعهد چگونگی  اجرا و نتیجه گیری از این تحقیق شما هستید.

4 اگر راه انتخابی تان موفقیت آمیز نبود، تلاش کنید راه های دیگر را بیازمایید.

5 دانشی که شما از راه پژوهش حین عمل معرفی می کنید ممکن است برای دیگران مفید باشد.

6 پیش از انتخاب راه جدید و اقدام به آن به اندازه کافی مطالعه و مشورت کرده و داده های مناسب جمع آوری کنید.

7 همیشه منتظر اتفاقهای پیش بینی شده باشید.

8 پس از انتخاب راه جدید، طرحی برای آن تدوین کنید و چگونگی اجرای راه جدید را به تصویر بکشید برنامه ریزی

9 نظر همکاران تان را درباره چگونگی اجرای انتخاب جدیدتان جویا شوید.

10 راه جدیدتان در ارتباط به پرسش اساسی پژوهش تان باشد.

11 همیشه به اقدام هایی فکر کنید که امکان آن وجود دارد. اجرای طرح جدید ونظارت برآنپس از این که راه جدید یا تغییر موردنظر به درستی طراحی وآماده شد آن را به اجرا می گذاریم. 

 

توصیه ها:

1 سعی کنید مشاهده و نظارت تان آگاهانه و بر اساس اصول منظم و هدفمند باشد. پیشرفت کار و کاستی های احتمالی را یادداشت کنید.

2 به صورت فرایندی و مداوم از کارها ارزیابی به عمل آورید.

3 چگونگی پیشرفت کار را با گروه همکاران منتقد در میان بگذارید. در صورت لزوم و ضرورت نظر آنان را به اجرا گذارید.

4 در صورت لزوم تغییرات لازم را در طرح پیش بینی شده اعمال کنید و کار را ادامه دهید.

 

*گردآوری اطلاعات شواهد2

برای اینکه درباره عمل یا تغییر جدیدتان داوری کنید نیاز به شواهد دارید. این شواهد باید مبتنی بر اطلاعات منظم و منطقی باشد. باید مشخص کنید به چه نوع داده هایی در این مرحله نیاز دارید.

این داده ها و شواهد باید معیارها و شاخص هایی باشند بر این ادعا که در کار شما اصلاح به وجود آمده است. این شواهد باید مورد تأیید افراد صاحبنظر و همکاران منتقد شما در خصوص مسئله و هدف های مورد نظر در تحقیق شما باشد.

 

توصیه ها:

1 در این مرحله می توانید برای داده های به دست آمده پوشه جداگانه با طبقه بندی خاص فراهم سازید.

2 بیش تر بر داده هایی تأکید داشته باشید که به روشنی نشان گر ایجاد تغییر مطلوب در وضع موجود باشد.

3 داده های جمع آوری شده را برای تفاوت در اختیار همکاران منتقدقرار دهید.

4 داده ها باید منطقی و جامع باشد.

 

*ارزش یابی تاثیراقدام جدید وتعیین اعتباردر این مرحله داده های جمع آوری شده را تفسیر و تحلیل می کنیم. و به سوالاتی از جمله موارد زیر پاسخ می دهیم: 

 این داده ها نشانگر چه رخدادها و تغییراتی هستند؟

آیا پیشرفتی را نشان می دهند؟

 پیشرفت ها در چه زمینه ها و یا مواردی بوده است؟

 درباره این تغییرها و رخدادها به چه  نتایجی می رسیم؟

توصیه ها:

1 سعی کنید شاخص یا نشان گرهایی برای نشان دادن تغییرهای لازمتعیین کنید.

2 معیارها و ملاک ارزش یابی باید مناسب با  اهداف و پرسش اصلی پژوهش باشد. باید چیزی را ارزش یابی کنیم که مدعی اصلاح آن هستیم، نه چیز دیگر را.

3 ملاک ها و شاخص های ارزش یابی باید از درون داده های جمع آوری شدهبیرون بیاید.

4 آیا واقعاً تغییر مطلوبی روی داده است؟

5 سعی کنید در فرایند اجرای کار یا حین عمل شاخص ها و معیارهای لازم برای ارزیابی از عمل تان گردآوری کنید.

6 با توجه به موضوع پژوهش، گروه و افراد ارزیاب را تعیین کنید.

*تجدید نظر و دادن گزارش نهایی یا اطّلاع رسانی:

پس از اعتباریابی یا اعتبار بخشی کار خود اصلاحات لازم و نهایی را در عمل پیشنهادی انجام می دهیم و به عنوان سندی علمی آن را آماده می کنیم. انتشار یافته ها، آخرین مرحله پژوهش در عمل است.  ص 111 88 

مدیریت کار آمد کلاس:
در زیر هشت اصل برای مدیریت کار آمد کلاس بر اساس سه دیدگاه شناختی، رفتاری و انسانگرا معرفی و بررسی شده است:
1- امکان یادگیری های معنادار را فراهم سازد.
رمز پیشگیری از بروز مشکلات، داشتن فعالیت های با معنا و چالشگر در کلاس است.( اورستون و اسمیلای، 1987 ). به عنوان معلم شرایط را به گونه ای فراهم کنید که اطلاعات درسی برای دانش آموزان با معنا باشد، در نتیجه دانش آموز به کارش علاقه نشان می دهد و مشکلات کم میشود. نباید فراموش شود که اطلاع ما از علایق، روش فکری  و آمادگی دانش آموزان، می تواند راه گشا باشد.
ادامه مطلب...

روش گلاسر برای پیشگیری از مشکل:

ویلیام گلاسر (1986-1969)، الگوی معروفی را برای پیشگیری از بروز مشکل رفتاری در کلاس طراحی کرده است. گلاسر به منظور این که از طریق افزایش موفقیت و کاهش شکست دانش آموز از بروز مشکلات رفتاری وی جلوگیری کند دستورالعمل های زیر را پیشنهاد کرده است:
1- دوستانه برخورد کنید. از ضمیر های شخصی استفاده کنید و اهمیتی را که برای دانش آموزان قایلید به زبان بیاورید.
2- فقط به رفتار فعلی( الان) اشاره کنید. در واقع سوال کنید که « هم اکنون چه می کنید؟ » از این که دانش آموزان را با رفتار گذشته ایشان بسنجید پرهیز کنید.
3- بر داوری ارزشی خود دانش آموزان تأکید کنید. سوال کنید که آیا آن چه آنها انجام می دهند برای آنها مفید است یا نه.
4- همراه با دانش آموزان برای رفتارهای جایگزین برنامه ریزی کنید. دانش آموزان را در تصمیم گیری ها شرکت  دهید.
5- در قبال برنامه ها متعهد باشید. تعهد خویش را با نظارت بر پیشرفت و عرضه تقویت مثبت، در صورت رسیدن به هدف های برنامه، نشان دهید.
6- بهانه ها را نپذیرید. در مورد بهانه ها و عذر های دانش آموزان به بحث نپردازید.
7- تنبیه نکنید. تنبیه مسئولیت را از روی دوش دانش آموز بر می دارد، بلکه مسئولیت را بر عهده معلم می گذارد.

ایجاد تفکر انتقادی – بازتابی در دانش آموزان :
تفکر انتقادی – بازتابی، برای رشد تفکر بالیده ضروری است. ( کوهن، 1962 )
نظریه های غیر علمی، نظیر این که « زنان رانندگان بدی هستند. » ، به طور عمده از سوی کسانی مورد تایید قرار می گیرد که تمام شواهد را به صورت معکوس « تاویل » می کنند. تفکر بازتابی آگاهانه، به ما امکان دست یابی به ایده ها و عقایدمان را می بخشد و اجازه می دهد آنها را اصلاح کنیم. ما نیاز داریم به کودکان آموزش دهیم تا نگرشی متوازن اما شکاکانه در مورد سیل عظیم اطلاعات دریافتی از رسانه ها، دوستان و تبلیغات داشته باشند و قادر شوند در باره فرضهای خود تفکر کنند. این می تواند تعصب و تبعیض را کاهش دهد.
یادم می آید یکی از اساتید یک سخن گرانبها گفت و از همان موقع تفکر انتقادی در من تقویت و شاید ایجاد شد، ایشان گفتند : « هر حرفی که از یک گوش تان وارد می شود، در مغز پردازش کنید و اگر به نظرتان درست آمد، آن را برای خود نگه دارید و اگر هم به درد نخور و اشتباه بود آن حرف را از گوش دیگر به بیرون پرتاب کنید. » و به گفته یکی دیگر از اساتید، با تفکر انتقادی می توانیم از نفوذ دیگران در ذهن و شخصیت مان و در نتیجه تخریب آن، جلوگیری کنیم.
ایجاد تفکر انتقادی مستلزم راهنمایی و همراهی کسی مثل معلم با دانش آموز است.
بخشی از مطالب این پست از کتاب « کودکان تحقیقگر، آموزش چالشگر » استفاده شده که اثری از « ماکس دوبو » و ترجمه آقای سعید فضایلی هاشمی و انتشارات به نشر است.

وظیفه معلم در ایجاد نکته سنجی در دانش آموزان

ما انسان ها در طول زندگی مان حرف ها و سخن هایی را از افراد مختلف می شنویم. حالا به ترجمه سوره زمر آیه 18-17 که در این باره است توجه می کنیم: « بشارت بده بندگان را، آنان که سخن را استماع می کنند و بعد چکار می کنند؟ آیا هر چه را شنیده اند همان را باور می کنند، و همان را به کار می بندند، یا همه را یکجا رد می کنند؟ نه!!! بلکه آنها را نقّادی می کنند، سبک سنگین می کنند، ارزیابی می کنند و از آن میان آن را که برتر است انتخاب می کنند و آن برتر انتخاب شده را، پیروی می کنند. چنین کسانی هستند که خدا آنها را هدایت کرده، و این ها به راستی صاحب عقل هستند. » حضرت موسی بن جعفر (ع) در باره این آیه حدیثی دارن و از این حدیث و آیه کاملا پیداست که یکی از بارز ترین صفات عقل همین تمییز و جدا کردن است، جدا کردن سخن راست از سخن دروغ، سخن ضعیف از سخن قوی، سخن منطقی از سخن غیر منطقی، و خلاصه غربال کردن و تفاوت قائل شدن بین سخنها، عقل آن وقت برای انسان عقل است که به شکل غربال و صافی در بیاید، یعنی هر چه که وارد مغز می شود، آن را سبک سنگین کند، و آنهایی را که به درد نمی خورد دور بریزد، بدرد خور هایش را نگه دارد.

پس وظیفه ما معلمان این است که به دانش آموزان این است که به دانش آموزان بیاموزیم که هر حرفی را که از یک گوش می شنوند، در مورد آن فکر کنند، هر چه را به درد خورد و لازم بود در حافظه شان نگه دارند و به آن عمل کنند و هر چه را به درد نخورد را از گوش دیگری بیرون بریزند. این است که دانش آموز نکته سنج و دانشمند می شود.( با تلخیص و کمک گرفتن از کتاب تعلیم و تربیت در اسلام اثر استاد مرتضی مطهری)